Sporen uit het verleden: archeologische schatten het Cobercokwartier
19 mei '25
Waarschijnlijk heb je het al voorbij zien komen, maar het Cobercokwartier heeft een rijke geschiedenis. Vroeger stond hier de Coberco, een zuivelfabriek die dag en nacht draaide. Vanaf 1921 zorgde deze voor 22.000 banen. Maar wat gebeurde er voor die tijd op het terrein? BPD liet in 2019 een archeologisch onderzoek uitvoeren op het terrein. Dit is wat we vonden:
Oorsprong als zaagmolen
Voor zijn tijd als zuivelfabriek stond op het terrein van de Melkfabriek een windgedreven zaagmolen, een paltrokmolen. Deze werd gebouwd tussen 1802 en 1806. De fundering hiervan was een van de belangrijkste vondsten tijdens het archeologisch onderzoek. Het was een van de weinige molens van Arnhem en was nog geen 100 jaar in gebruik. De molen werd namelijk in 1891 verwoest door een brand.
Leuk weetje:
Tijdens de bouw van de Melkfabriek maken we een deel van de fundering weer zichtbaar. Je kunt hem straks vlakbij de hellingbaan naar de parkeerhub vinden. Inclusief tekst met historische verwijzingen!
Dagelijks leven rond 1900
In de stortlagen kwam van alles naar boven. Het gaf een rijk beeld van het leven rond het Cobercokwartier in de jaren 1900. De roaring twenties stonden voor de deur en Nederland, en daarmee het Cobercokwartier, bloeide economisch op. Wat vonden we precies?
Keramiek
- Steengoed
Flessen voor mineraalwater en gedistilleerde dranken, conservenpotten, mosterdpotjes en zalfpotten. - Aziatisch steengoed
Gemberpotten en sojaflessen uit China en Japan. - Rood en wit loodglazuur aardewerk:
Kachelpannen, bloempotten, spaarpot in de vorm van een varken, fragmenten van kannen en kruiken. - Europees porselein:
Serviesgoed van hotels zoals Grand Hotel Du Soleil en Hotel de Pauw, porselein van Musis Sacrum Arnhem. - Industrieel aardewerk:
Serviesgoed zoals borden, theepotten, kommen, vaak afkomstig uit Maastrichtse fabriek.
Glas
- Drinkgerei
Bekers en glazen, waaronder kelkglazen en cilindrische bekers met oor. - Flessen
Voor wijn, bier, gedistilleerd, zuivel en conserven. Bierflessen van lokale brouwerijen zoals stoombrouwerij De Kroon en M.A. de Wit. - Medicinaal en verzorging
Kleinere flessen voor medicijnen en parfum. - Inkt- of lijmpotten
Zowel kleine potten om de pen in te dopen als navulflessen. - Overig gebruiksglas
Vazen, olielampen, potten voor vaseline, citruspers en maggiflesjes.
Overig
- Metaal
Koperen munten, bronzen beslag, tinnen dierfiguur. - Emaille
Deksel en veldfles. - Pijpaarden en keramisch rookgerei
Diverse type pijpen, zoals doetels, vaak met merken en versieringen. Porseleinen pijpen, waaronder stummels.
Opvang en noodwoningen eerste wereldoorlog
Tijdens de eerste wereldoorlog werd het Cobercokwartier gebruikt als opvangplaats voor daklozen. Er waren noodwoningen aangelegd. De bewoners woonden hier in erbarmelijke omstandigheden. De woningen waren klein en er waren overal ratten die door de woningen krioelden.
Ontwikkeling van de melkinrichting
In de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw ontstond CAMIZ als voorloper van Coberco. Dit was de eerste melkinrichting op deze locatie. Ook werd er vlak voor de oorlog een centrale werkplaats voor jeugdige werklozen ingericht. De melkinrichting verschafte veel banen voor de bewoners van Arnhem en werd een hoeksteen van de Arnhemse economie. Tot er tijdens de slag om Arnhem in 1944 een groot deel van de bebouwing werd verwoest. Na de oorlog werd de fabriek echter snel herbouwd vanwege zijn belang in de Arnhemse economie.
Van toen tot nu
Nu weet je alles van de rijke geschiedenis van het Cobercokwartier. Een geschiedenis waar jij misschien wel onderdeel van uit gaat maken. Nu komt hier namelijk een prachtig woongebied. Een woongebied waarin we de geschiedenis combineren met een nieuw verhaal. Wil jij ook onderdeel worden van de toekomst van de Melkfabriek? Dat kan, er zijn nog enkele woningen beschikbaar!